ভাৰতনেট প্ৰকল্প
ভাৰতনেট প্ৰকল্প হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্যোগ, যিয়ে গ্ৰাম্য অঞ্চলসমূহক উচ্চগতিৰ ব্ৰডবেণ্ড সংযোগৰ জৰিয়তে ডিজিটেল ভাৰতৰ সপোন সঁজুলি কৰিবলৈ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। ২০১১ চনত জনসংযোগ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰীয় অপটিকেল ফাইবাৰ নেটৱৰ্ক (এনওএফএন) হিচাপে আৰম্ভ কৰা এই প্ৰকল্পটোক ২০১৫ চনত ভাৰতনেট বুলি পুনৰ্নামকৰণ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ মূল লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ প্ৰায় ২.৫ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক উচ্চগতিৰ (প্ৰতি সেকেণ্ড ১০০ এমবিপিএছ পৰা ১ জিবিপিএছলৈকে) অপটিকেল ফাইবাৰ কেবল (ওএফচি)ৰ জৰিয়তে সংযুক্ত কৰি গ্ৰাম্য অঞ্চলত ডিজিটেল বিভাজনক দূৰ কৰা। এই প্ৰকল্পটো বিশ্বৰ সৰ্বাধিক বৃহৎ গ্ৰাম্য টেলিকম প্ৰকল্প হিচাপে পৰিচয় পাইছে, যিয়ে গ্ৰাম্য ভাৰতক শিক্ষা, স্বাস্থ্য, কৃষি আৰু সৰকাৰী সেৱাসমূহৰ সৈতে সংযুক্ত কৰি অৰ্থনৈতিক বিকাশক ত্বৰান্বিত কৰিব।
ভাৰতনেটৰ ইতিহাসক বুজিবলৈ প্ৰথমে এনওএফএনৰ পটভূমিৰ পৰা আৰম্ভ কৰিব পাৰি। ২৫ অক্টোবৰ ২০১১ চনত মন্ত্ৰিসভাই এই প্ৰকল্পটোক অনুমোদন কৰিছিল, য’ত ব্লক হেডকোৱাটাৰৰ পৰা গ্ৰাম পঞ্চায়তলৈকে বিদ্যমান অপটিকেল ফাইবাৰ নেটৱৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰি সংযোগ স্থাপন কৰাৰ কথা আছিল। বিদ্যমান ফাইবাৰসমূহ ভাৰত সঞ্চাৰ নিগম লিমিটেড (বিএছএনএল), ৰেলটেল কৰ্পৰেচন অৱ ইণ্ডিয়া লিমিটেড (ৰেলটেল) আৰু পাওৱাৰ গ্ৰিড কৰ্পৰেচন অৱ ইণ্ডিয়া লিমিটেড (পিজিচিআইএল)ৰ অধীনত আছিল। ২০১৫ চনত নৰেন্দ্ৰ মোদী প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত ডিজিটেল ভাৰত কাৰ্যসূচিৰ অংশ হিচাপে এই প্ৰকল্পটোক নতুন গতি দিয়া হৈছিল। ভাৰত ব্ৰডবেণ্ড নেটৱৰ্ক লিমিটেড (বিবিএনএল)ক বিশেষ উদ্দেশ্যযুক্ত দল (এছপিভি) হিচাপে গঠন কৰি প্ৰকল্পটোৰ নিৰ্বাহী কামক সহায় কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ফলত প্ৰকল্পটোত বহুতো পৰিৱৰ্তন ঘটিছিল, যেনে ফাইবাৰ লৈবলৈৰ অধিকাৰ সমস্যা সমাধানৰ বাবে চৰকাৰী ৰাস্তা, ৰেলপথ আৰু বিদ্যুৎ ৰেখাসমূহ ব্যৱহাৰ কৰা।
ভাৰতনেট প্ৰকল্পক তিনিটা পৰ্যায়ত বাস্তৱায়িত কৰা হৈছে। প্ৰথম পৰ্যায় (ফেজ-১): ইয়াত প্ৰায় ১ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক সংযুক্ত কৰাৰ লক্ষ্য আছিল, যিটো ২০১৭ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহলৈ সম্পূৰ্ণ হৈছিল। দ্বিতীয় পৰ্যায় (ফেজ-২): এই পৰ্যায়ত অতিৰিক্ত ১.৫ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক সংযুক্ত কৰাৰ পৰিকল্পনা আছিল, যিটো মূলতঃ ২০২৩ চনলৈকে সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ কথা আছিল কিন্তু বিলম্বৰ বাবে ২০২৫ চনলৈ বাঢ়াই দিয়া হৈছিল। তৃতীয় পৰ্যায় (ফেজ-৩): ২০২৩-২৫ চনৰ মধ্যত সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ লক্ষ্য সৈতে এই পৰ্যায়ত সকলো ৬.৫ লাখ গাঁক মূল ফাইবাৰ নেটৱৰ্কৰ সৈতে সংযুক্ত কৰাৰ পৰিকল্পনা আছে। এই পৰ্যায়ত ২.৬৪ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক ৮-১০ গ্ৰাম পঞ্চায়তৰ ৰিঙ টপলজীত সংযুক্ত কৰা হৈছে আৰু অ-গ্ৰাম পঞ্চায়ত গাঁসকলৈ চাহিদা অনুসৰি সংযোগ প্ৰদান কৰা হৈছে। বাস্তৱায়নৰ বাবে মিডিয়াৰ মিশ্ৰণ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, যেনে ওএফচি, ৰেডিঅ’ আৰু স্যাটেলাইট।
ভাৰতনেটৰ লক্ষ্যসমূহ অতি বিস্তৃত। প্ৰথমতে, ই গ্ৰাম্য অঞ্চলত ডিজিটেল বিভাজনক দূৰ কৰি সকলো নাগৰিকক ডিজিটেল সেৱাসমূহলৈ প্ৰৱেশাধিকাৰ প্ৰদান কৰিব। দ্বিতীয়তে, ই ই-গভৰ্নেন্স, ই-হেলথ, ই-এজুকেচন আৰু ই-কৃষিৰ দৰে সেৱাসমূহক প্ৰসাৰিত কৰি গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ বিকাশত সহায় কৰিব। তৃতীয়তে, টেলিকম সেৱা প্ৰদায়কসকলক (টিএছপি, আইএছপি, এমএছ’ আৰু এলসিঅ’) অ-বৈষম্যমূলক সংযোগ প্ৰদান কৰি বেচিবৰ্তী প্ৰতিযোগিতাক উৎসাহিত কৰিব। চতুৰ্থতে, ই গ্ৰাম্য উদ্যোক্তাসকলক সহায় কৰি স্থানীয় চাকৰি সৃষ্টি কৰিব। প্ৰকল্পটোৰ অধীনত প্ৰতি গ্ৰাম পঞ্চায়তত কমেও ১০০ এমবিপিএছ বেণ্ডৱিড্থ প্ৰদান কৰা হৈছে, যিয়ে স্কুল, হাসপাতাল, পোষ্ট অফিচ আৰু পলিচ চৌকিত সংযোগ স্থাপন কৰিছে।
প্ৰগতিৰ দিকত চাইলে, ২০২৫ চনৰ সেপ্তেম্বৰ মাহলৈ পৰ্যন্ত ভাৰতনেটে উল্লেখযোগ্য সফলতা লাভ কৰিছে। প্ৰায় ২,১৪,৩২৫ গ্ৰাম পঞ্চায়ত সেৱা-প্ৰস্তুত হৈছে, য’ত ৬,৯৩,৩০৩ কিল’মিটাৰ ওএফচি লৈবা হৈছে। ১২,৮১,৫৬৪ ফাইবাৰ-টু-দি-হ’ম (এফটিটিএইচ) সংযোগ কমিছন কৰা হৈছে আৰু ১,০৪,৫৭৪ ৱাই-ফাই হটচ্পট ইনষ্টল কৰা হৈছে। ফেজ-১ আৰু ফেজ-২ৰ বাবে মুঠ ৪২,০৬৮ কোটি টকাৰ অনুমোদিত অধীনত ৩৯,৮২৫ কোটি টকা বিতৰণ কৰা হৈছে। ২০২৫ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈ পৰ্যন্ত কেৱল ১.৯৯ লাখ গাঁক (৩০.৪%) ব্ৰডবেণ্ড সংযোগ লাভ কৰিছে, যদিও ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ২,১৮,৩৪৭ গ্ৰাম পঞ্চায়ত সেৱা-প্ৰস্তুত হৈছে। মে’ মাহত ৪২.১৩ লাখ ৰুট কিল’মিটাৰ ওএফচি লৈবা হৈছে। গ্ৰাম্য ইণ্টাৰনেট ব্যৱহাৰকাৰী সংখ্যা ২০১৬ চনৰ ১১৫ মিলিয়নৰ পৰা ২০২৫ চনৰ সেপ্তেম্বৰলৈকে ৪০৫ মিলিয়নলৈ বৃদ্ধি পাইছে।
এই প্ৰকল্পৰ সফলতাৰ পিছতো কিছুমান প্ৰত্যাহ্বান আছে। প্ৰযুক্তিগত সমস্যা যেনে ৰাইট অৱ ৱে (আৰ’অ’ৱে)ৰ বাবে জমি অধিগ্ৰহণত বিলম্ব, অৰ্থনৈতিক সমস্যা যেনে অৰ্থ ব্যৱহাৰত অপৰ্যাপ্ততা আৰু ৰাজ্যীয় অসমতাৰ বাবে প্ৰগতি অসমান হৈছে। চলনিৰ্বাহী সমস্যা যেনে মেইনটেইনেন্চ আৰু স্থানীয় সচেতনতাৰ অভাৱো সামলি উল্লেখযোগ্য। ২০২৫ চনলৈকে ৪টা মূল মোহতাম (২০১৪, ২০১৫, ২০১৯, ২০২৩) মিছাই গৈছে। বেচিবৰ্তী কোম্পানি যেনে জিঅ’ আৰু এৰটেলৰ সৈতে প্ৰতিযোগিতাও এক সমস্যা। যদিও, চৰকাৰে ভিলেজ লেভেল এণ্টাৰপ্ৰেনাৰ (উদ্যমী)ৰ সৈতে সহযোগিতাৰ জৰিয়তে লাষ্ট-মাইল সংযোগত সহায় কৰিছে, যিয়ে ২৫০,০০০ চাকৰি সৃষ্টিৰ সম্ভাৱনা আছে।
ভাৰতনেটে ভাৰতৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলত ডিজিটেল বিপ্লৱ আনিছে। ইয়াৰ জৰিয়তে অনলাইন শিক্ষাৰ মাধ্যমত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে উন্নত শিক্ষা লাভ কৰিছে, টেলিমেডিচিনৰ জৰিয়তে স্বাস্থ্য সেৱা প্ৰসাৰিত হৈছে আৰু কৃষকসকলে বজাৰ মূল্যৰ তথ্য লাভ কৰি অৰ্থনৈতিক লাভবান হৈছে। ডিজিটেল ইণ্ডিয়াৰ ৯ বছৰৰ যাত্ৰাত এই প্ৰকল্পে গ্ৰাম্য ভাৰতক সশক্ত কৰিছে। ভৱিষ্যতত, ন্যাচনেল ব্ৰডবেণ্ড মিছন ২.০ (জানুৱাৰী ২০২৫ত আৰম্ভ)ৰ অধীনত ২০,০০০ কোটি টকাৰ বাজেটৰ সৈতে ২০৩০ চনলৈকে ৯০% এনকৰ ইনষ্টিটিউচনক সংযুক্ত কৰাৰ পৰিকল্পনা আছে। গতিশক্তি সঞ্চাৰ পৰ্টেলৰ দৰে উদ্যোগে ৰাইট অৱ ৱে সমস্যা সমাধান কৰিব।
ভাৰতনেট প্ৰকল্পে ভাৰতক ডিজিটেল যুগৰ দ্বাৰপথত লৈ গৈছে, যদিও প্ৰত্যাহ্বানসমূহক সমাধান কৰি সম্পূৰ্ণতা লাভ কৰিলে ই গ্ৰাম্য ভাৰতক বিশ্বৰ ডিজিটেল কেন্দ্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠিত কৰিব। এই প্ৰকল্পে শুধু সংযোগ নহয়, সপোন আৰু সম্ভাৱনাৰ সেতুবাঁধি তুলিছে।
ভাৰতনেট প্ৰকল্প হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উদ্যোগ, যিয়ে গ্ৰাম্য অঞ্চলসমূহক উচ্চগতিৰ ব্ৰডবেণ্ড সংযোগৰ জৰিয়তে ডিজিটেল ভাৰতৰ সপোন সঁজুলি কৰিবলৈ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। ২০১১ চনত জনসংযোগ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰীয় অপটিকেল ফাইবাৰ নেটৱৰ্ক (এনওএফএন) হিচাপে আৰম্ভ কৰা এই প্ৰকল্পটোক ২০১৫ চনত ভাৰতনেট বুলি পুনৰ্নামকৰণ কৰা হৈছিল। ইয়াৰ মূল লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ প্ৰায় ২.৫ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক উচ্চগতিৰ (প্ৰতি সেকেণ্ড ১০০ এমবিপিএছ পৰা ১ জিবিপিএছলৈকে) অপটিকেল ফাইবাৰ কেবল (ওএফচি)ৰ জৰিয়তে সংযুক্ত কৰি গ্ৰাম্য অঞ্চলত ডিজিটেল বিভাজনক দূৰ কৰা। এই প্ৰকল্পটো বিশ্বৰ সৰ্বাধিক বৃহৎ গ্ৰাম্য টেলিকম প্ৰকল্প হিচাপে পৰিচয় পাইছে, যিয়ে গ্ৰাম্য ভাৰতক শিক্ষা, স্বাস্থ্য, কৃষি আৰু সৰকাৰী সেৱাসমূহৰ সৈতে সংযুক্ত কৰি অৰ্থনৈতিক বিকাশক ত্বৰান্বিত কৰিব।
ভাৰতনেটৰ ইতিহাসক বুজিবলৈ প্ৰথমে এনওএফএনৰ পটভূমিৰ পৰা আৰম্ভ কৰিব পাৰি। ২৫ অক্টোবৰ ২০১১ চনত মন্ত্ৰিসভাই এই প্ৰকল্পটোক অনুমোদন কৰিছিল, য’ত ব্লক হেডকোৱাটাৰৰ পৰা গ্ৰাম পঞ্চায়তলৈকে বিদ্যমান অপটিকেল ফাইবাৰ নেটৱৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰি সংযোগ স্থাপন কৰাৰ কথা আছিল। বিদ্যমান ফাইবাৰসমূহ ভাৰত সঞ্চাৰ নিগম লিমিটেড (বিএছএনএল), ৰেলটেল কৰ্পৰেচন অৱ ইণ্ডিয়া লিমিটেড (ৰেলটেল) আৰু পাওৱাৰ গ্ৰিড কৰ্পৰেচন অৱ ইণ্ডিয়া লিমিটেড (পিজিচিআইএল)ৰ অধীনত আছিল। ২০১৫ চনত নৰেন্দ্ৰ মোদী প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত ডিজিটেল ভাৰত কাৰ্যসূচিৰ অংশ হিচাপে এই প্ৰকল্পটোক নতুন গতি দিয়া হৈছিল। ভাৰত ব্ৰডবেণ্ড নেটৱৰ্ক লিমিটেড (বিবিএনএল)ক বিশেষ উদ্দেশ্যযুক্ত দল (এছপিভি) হিচাপে গঠন কৰি প্ৰকল্পটোৰ নিৰ্বাহী কামক সহায় কৰা হৈছিল। ইয়াৰ ফলত প্ৰকল্পটোত বহুতো পৰিৱৰ্তন ঘটিছিল, যেনে ফাইবাৰ লৈবলৈৰ অধিকাৰ সমস্যা সমাধানৰ বাবে চৰকাৰী ৰাস্তা, ৰেলপথ আৰু বিদ্যুৎ ৰেখাসমূহ ব্যৱহাৰ কৰা।
ভাৰতনেট প্ৰকল্পক তিনিটা পৰ্যায়ত বাস্তৱায়িত কৰা হৈছে। প্ৰথম পৰ্যায় (ফেজ-১): ইয়াত প্ৰায় ১ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক সংযুক্ত কৰাৰ লক্ষ্য আছিল, যিটো ২০১৭ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহলৈ সম্পূৰ্ণ হৈছিল। দ্বিতীয় পৰ্যায় (ফেজ-২): এই পৰ্যায়ত অতিৰিক্ত ১.৫ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক সংযুক্ত কৰাৰ পৰিকল্পনা আছিল, যিটো মূলতঃ ২০২৩ চনলৈকে সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ কথা আছিল কিন্তু বিলম্বৰ বাবে ২০২৫ চনলৈ বাঢ়াই দিয়া হৈছিল। তৃতীয় পৰ্যায় (ফেজ-৩): ২০২৩-২৫ চনৰ মধ্যত সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ লক্ষ্য সৈতে এই পৰ্যায়ত সকলো ৬.৫ লাখ গাঁক মূল ফাইবাৰ নেটৱৰ্কৰ সৈতে সংযুক্ত কৰাৰ পৰিকল্পনা আছে। এই পৰ্যায়ত ২.৬৪ লাখ গ্ৰাম পঞ্চায়তক ৮-১০ গ্ৰাম পঞ্চায়তৰ ৰিঙ টপলজীত সংযুক্ত কৰা হৈছে আৰু অ-গ্ৰাম পঞ্চায়ত গাঁসকলৈ চাহিদা অনুসৰি সংযোগ প্ৰদান কৰা হৈছে। বাস্তৱায়নৰ বাবে মিডিয়াৰ মিশ্ৰণ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, যেনে ওএফচি, ৰেডিঅ’ আৰু স্যাটেলাইট।
ভাৰতনেটৰ লক্ষ্যসমূহ অতি বিস্তৃত। প্ৰথমতে, ই গ্ৰাম্য অঞ্চলত ডিজিটেল বিভাজনক দূৰ কৰি সকলো নাগৰিকক ডিজিটেল সেৱাসমূহলৈ প্ৰৱেশাধিকাৰ প্ৰদান কৰিব। দ্বিতীয়তে, ই ই-গভৰ্নেন্স, ই-হেলথ, ই-এজুকেচন আৰু ই-কৃষিৰ দৰে সেৱাসমূহক প্ৰসাৰিত কৰি গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ বিকাশত সহায় কৰিব। তৃতীয়তে, টেলিকম সেৱা প্ৰদায়কসকলক (টিএছপি, আইএছপি, এমএছ’ আৰু এলসিঅ’) অ-বৈষম্যমূলক সংযোগ প্ৰদান কৰি বেচিবৰ্তী প্ৰতিযোগিতাক উৎসাহিত কৰিব। চতুৰ্থতে, ই গ্ৰাম্য উদ্যোক্তাসকলক সহায় কৰি স্থানীয় চাকৰি সৃষ্টি কৰিব। প্ৰকল্পটোৰ অধীনত প্ৰতি গ্ৰাম পঞ্চায়তত কমেও ১০০ এমবিপিএছ বেণ্ডৱিড্থ প্ৰদান কৰা হৈছে, যিয়ে স্কুল, হাসপাতাল, পোষ্ট অফিচ আৰু পলিচ চৌকিত সংযোগ স্থাপন কৰিছে।
প্ৰগতিৰ দিকত চাইলে, ২০২৫ চনৰ সেপ্তেম্বৰ মাহলৈ পৰ্যন্ত ভাৰতনেটে উল্লেখযোগ্য সফলতা লাভ কৰিছে। প্ৰায় ২,১৪,৩২৫ গ্ৰাম পঞ্চায়ত সেৱা-প্ৰস্তুত হৈছে, য’ত ৬,৯৩,৩০৩ কিল’মিটাৰ ওএফচি লৈবা হৈছে। ১২,৮১,৫৬৪ ফাইবাৰ-টু-দি-হ’ম (এফটিটিএইচ) সংযোগ কমিছন কৰা হৈছে আৰু ১,০৪,৫৭৪ ৱাই-ফাই হটচ্পট ইনষ্টল কৰা হৈছে। ফেজ-১ আৰু ফেজ-২ৰ বাবে মুঠ ৪২,০৬৮ কোটি টকাৰ অনুমোদিত অধীনত ৩৯,৮২৫ কোটি টকা বিতৰণ কৰা হৈছে। ২০২৫ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈ পৰ্যন্ত কেৱল ১.৯৯ লাখ গাঁক (৩০.৪%) ব্ৰডবেণ্ড সংযোগ লাভ কৰিছে, যদিও ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ২,১৮,৩৪৭ গ্ৰাম পঞ্চায়ত সেৱা-প্ৰস্তুত হৈছে। মে’ মাহত ৪২.১৩ লাখ ৰুট কিল’মিটাৰ ওএফচি লৈবা হৈছে। গ্ৰাম্য ইণ্টাৰনেট ব্যৱহাৰকাৰী সংখ্যা ২০১৬ চনৰ ১১৫ মিলিয়নৰ পৰা ২০২৫ চনৰ সেপ্তেম্বৰলৈকে ৪০৫ মিলিয়নলৈ বৃদ্ধি পাইছে।
এই প্ৰকল্পৰ সফলতাৰ পিছতো কিছুমান প্ৰত্যাহ্বান আছে। প্ৰযুক্তিগত সমস্যা যেনে ৰাইট অৱ ৱে (আৰ’অ’ৱে)ৰ বাবে জমি অধিগ্ৰহণত বিলম্ব, অৰ্থনৈতিক সমস্যা যেনে অৰ্থ ব্যৱহাৰত অপৰ্যাপ্ততা আৰু ৰাজ্যীয় অসমতাৰ বাবে প্ৰগতি অসমান হৈছে। চলনিৰ্বাহী সমস্যা যেনে মেইনটেইনেন্চ আৰু স্থানীয় সচেতনতাৰ অভাৱো সামলি উল্লেখযোগ্য। ২০২৫ চনলৈকে ৪টা মূল মোহতাম (২০১৪, ২০১৫, ২০১৯, ২০২৩) মিছাই গৈছে। বেচিবৰ্তী কোম্পানি যেনে জিঅ’ আৰু এৰটেলৰ সৈতে প্ৰতিযোগিতাও এক সমস্যা। যদিও, চৰকাৰে ভিলেজ লেভেল এণ্টাৰপ্ৰেনাৰ (উদ্যমী)ৰ সৈতে সহযোগিতাৰ জৰিয়তে লাষ্ট-মাইল সংযোগত সহায় কৰিছে, যিয়ে ২৫০,০০০ চাকৰি সৃষ্টিৰ সম্ভাৱনা আছে।
ভাৰতনেটে ভাৰতৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলত ডিজিটেল বিপ্লৱ আনিছে। ইয়াৰ জৰিয়তে অনলাইন শিক্ষাৰ মাধ্যমত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে উন্নত শিক্ষা লাভ কৰিছে, টেলিমেডিচিনৰ জৰিয়তে স্বাস্থ্য সেৱা প্ৰসাৰিত হৈছে আৰু কৃষকসকলে বজাৰ মূল্যৰ তথ্য লাভ কৰি অৰ্থনৈতিক লাভবান হৈছে। ডিজিটেল ইণ্ডিয়াৰ ৯ বছৰৰ যাত্ৰাত এই প্ৰকল্পে গ্ৰাম্য ভাৰতক সশক্ত কৰিছে। ভৱিষ্যতত, ন্যাচনেল ব্ৰডবেণ্ড মিছন ২.০ (জানুৱাৰী ২০২৫ত আৰম্ভ)ৰ অধীনত ২০,০০০ কোটি টকাৰ বাজেটৰ সৈতে ২০৩০ চনলৈকে ৯০% এনকৰ ইনষ্টিটিউচনক সংযুক্ত কৰাৰ পৰিকল্পনা আছে। গতিশক্তি সঞ্চাৰ পৰ্টেলৰ দৰে উদ্যোগে ৰাইট অৱ ৱে সমস্যা সমাধান কৰিব।
ভাৰতনেট প্ৰকল্পে ভাৰতক ডিজিটেল যুগৰ দ্বাৰপথত লৈ গৈছে, যদিও প্ৰত্যাহ্বানসমূহক সমাধান কৰি সম্পূৰ্ণতা লাভ কৰিলে ই গ্ৰাম্য ভাৰতক বিশ্বৰ ডিজিটেল কেন্দ্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠিত কৰিব। এই প্ৰকল্পে শুধু সংযোগ নহয়, সপোন আৰু সম্ভাৱনাৰ সেতুবাঁধি তুলিছে।
