বেদ

বেদ হৈছে হিন্দু ধৰ্মৰ আটাইতকৈ প্ৰাচীন আৰু পবিত্ৰ গ্ৰন্থসমূহ, যাক শ্ৰুতি বুলি কোৱা হয় কাৰণ এইবোৰ ঋষি-মুনিসকলে ঈশ্বৰীয় প্ৰেৰণাৰে শ্ৰৱণ কৰি সংৰক্ষণ কৰিছে, আৰু বেদ চাৰিটা—ঋগ্বেদ, যজুৰ্বেদ, সামবেদ আৰু অথৰ্ববেদ—যিবোৰৰ সৃষ্টি প্ৰায় খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা ১২০০ চনৰ ভিতৰত বুলি অনুমান কৰা হয়, যদিও ইয়াৰ মৌখিক পৰম্পৰা বহু প্ৰাচীন, আৰু এই বেদসমূহে মানৱ সভ্যতাৰ জ্ঞান, ধৰ্ম, বিজ্ঞান, সাহিত্য আৰু সংস্কৃতিৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিছে, য’ত ঋগ্বেদ সৰ্বপ্ৰথম আৰু সৰ্ববৃহৎ, প্ৰায় ১০,৫৫২টা ঋক্ বা মন্ত্ৰৰে গঠিত, যিবোৰ ১০টা মণ্ডলত বিভক্ত, আৰু ইয়াত প্ৰকৃতি দেৱতা যেনে ইন্দ্ৰ, অগ্নি, বৰুণ, সূৰ্য, উষা আদিৰ স্তুতি, প্ৰাৰ্থনা আৰু দাৰ্শনিক চিন্তাৰ মিশ্ৰণ আছে, যেনে নাসদীয় সূক্তত সৃষ্টিৰ ৰহস্যৰ কথা কোৱা হৈছে “নাসদাসীন্নো সদাসীত্তদানীং নাসীদ্ৰজো নো ব্যোমা পৰো যত্” অৰ্থাৎ তেতিয়া নাছিল অসত্ নাছিল সত্, নাছিল আকাশ নাছিল পৰমাকাশ, এই সূক্তই বিশ্বৰ উৎপত্তিৰ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰি আধুনিক কোজম’লজীৰ সৈতে সাদৃশ্য দেখুৱায়, লগতে পুৰুষ সূক্তত বিশ্বৰ সৃষ্টিৰ বাবে পুৰুষৰ যজ্ঞৰ কথা কোৱা হৈছে য’ত বৰ্ণব্যৱস্থাৰ উৎপত্তিৰ কথা আছে, যদিও পিছলৈ ইয়াক সামাজিক বৈষম্যৰ কাৰণ বুলি সমালোচনা কৰা হয়; যজুৰ্বেদ দুই প্ৰকাৰৰ—কৃষ্ণ যজুৰ্বেদ আৰু শুক্ল যজুৰ্বেদ—য’ত মুখ্যতঃ যজ্ঞৰ মন্ত্ৰ আৰু কৰ্মকাণ্ডৰ নিৰ্দেশ আছে, যেনে তৈত্তিৰীয় সংহিতাত ঋক্ আৰু যজুৰ মিশ্ৰণ, আৰু ইশোপনিষদ ইয়াৰ অন্তৰ্গত, য’ত “যজুঃ” অৰ্থাৎ যজ্ঞৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ বৰ্ণনা আৰু ৰুদ্ৰ, বিষ্ণু আদি দেৱতাৰ স্তুতি আছে, লগতে মহামৃত্যুঞ্জয় মন্ত্ৰ “ত্ৰ্যম্বকং যজামহে সুগন্ধিং পুষ্টিবৰ্ধনম্, উৰ্বাৰুকমিব বন্ধনান্মৃত্যোৰ্মুক্ষীয় মামৃতাত্” ইয়াতে আছে যিয়ে মৃত্যুৰ পৰা মুক্তিৰ প্ৰাৰ্থনা কৰে আৰু আজিও চিকিৎসা আৰু আধ্যাত্মিকতাত ব্যৱহাৰ হয়; সামবেদ সংগীতৰ বেদ বুলি পৰিচিত, য’ত ঋগ্বেদৰ মন্ত্ৰসমূহক সুৰত বান্ধি গানৰ ৰূপ দিয়া হৈছে, প্ৰায় ১,৮৭৫টা মন্ত্ৰৰ ভিতৰত মাত্ৰ ৭৫টা নতুন, বাকী ঋগ্বেদৰ পৰা, আৰু ই ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ মূল, য’ত গান্ধৰ্ববেদৰ উৎস, আৰু উত্তৰাৰ্চিক আৰু পূৰ্বাৰ্চিকত বিভক্ত, যিয়ে যজ্ঞত গানৰ গুৰুত্ব দেখুৱায় আৰু আধুনিক হিন্দুস্তানী আৰু কৰ্ণাটক সংগীতত ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰিলক্ষিত, লগতে ছান্দোগ্য উপনিষদ ইয়াৰ সৈতে জড়িত য’ত ওম্কাৰক উদ্গীথ বুলি কোৱা হৈছে; অথৰ্ববেদ সৰ্বশেষ আৰু বেলেগ ধৰণৰ, য’ত দৈনন্দিন জীৱনৰ মন্ত্ৰ, ঔষধ, জাদু, ৰোগ নিৰাময়, শত্ৰু নিবাৰণ, বিবাহ, সন্তান প্ৰাপ্তি আদিৰ কথা আছে, প্ৰায় ৭৩০টা সূক্ত আৰু ৬,০০০ মন্ত্ৰ, যিবোৰ ২০টা কাণ্ডত বিভক্ত, আৰু ইয়াত ভূত-প্ৰেত, অভিচাৰ, আয়ুৰ্বেদৰ আদিৰূপ যেনে “শং নো দেবীৰভিষ্টয়ে” মন্ত্ৰ, লগতে পৃথিৱী সূক্তত পৃথিৱীৰ প্ৰশংসা আৰু পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ ধাৰণা আছে, যিটো আধুনিক ইক’লজীৰ সৈতে মিলে, আৰু ইয়াৰ পৰা আয়ুৰ্বেদ, জ্যোতিষ আদি উপবেদৰ উৎপত্তি; বেদৰ গঠন চাৰি প্ৰকাৰৰ—সংহিতা (মন্ত্ৰ), ব্ৰাহ্মণ (যজ্ঞৰ ব্যাখ্যা), আৰণ্যক (বনত ধ্যানৰ বাবে) আৰু উপনিষদ (দাৰ্শনিক অংশ), য’ত সংহিতা মুখ্য মন্ত্ৰ, ব্ৰাহ্মণত ঐতৰেয় ব্ৰাহ্মণ, শতপথ ব্ৰাহ্মণ আদি যজ্ঞৰ বিধি বৰ্ণোৱা, আৰণ্যকত প্ৰতীকাত্মক যজ্ঞ আৰু ধ্যানৰ কথা, আৰু উপনিষদত ব্ৰহ্ম-আত্মাৰ জ্ঞান; বেদৰ ভাষা বৈদিক সংস্কৃত, যিটো প্ৰাচীন আৰু ক্লাছিকেল সংস্কৃতৰ পৰা পৃথক, আৰু ইয়াক ব্যাকৰণৰ জনক পাণিনিয়ে পিছত সংৰক্ষণ কৰিছে, লগতে বেদৰ সংৰক্ষণ মৌখিক পৰম্পৰাৰে হৈছে য’ত ঘনপাঠ, পদপাঠ, ক্ৰমপাঠ আদি পদ্ধতিৰে শিকোৱা হয়, যিয়ে ইয়াক হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি অপৰিৱৰ্তিত ৰাখিছে, আৰু ইউনেস্ক’ই বেদক বিশ্ব ঐতিহ্য বুলি স্বীকৃতি দিছে; বেদত বিজ্ঞানৰ ছাপ দেখা যায়, যেনে ঋগ্বেদত গ্ৰহ-নক্ষত্ৰৰ বৰ্ণনা, সূৰ্যৰ পথ, জলচক্ৰৰ ধাৰণা “আপো নৰ্য্যমানা”ত, অথৰ্ববেদত ঔষধি গছৰ নাম আৰু ৰোগৰ চিকিৎসা, যজুৰ্বেদত গণিতৰ শুল্বসূত্ৰ য’ত পাইথাগোৰাছ থিঅ’ৰেমৰ আদিৰূপ, আৰু জ্যোতিষৰ মূল যেনে নক্ষত্ৰৰ গণনা; বেদৰ দাৰ্শনিক গভীৰতা অপৰিসীম, য’ত ঋগ্বেদত একেশ্বৰবাদৰ ছাঁ “একং সদ্ বিপ্ৰা বহুধা বদন্তি” অৰ্থাৎ সত্য এটাই, ঋষিসকলে বহুধা কয়, যিয়ে সৰ্বধৰ্ম সমন্বয়ৰ ধাৰণা দিয়ে, আৰু যজ্ঞক কেৱল বাহ্যিক নহয়, অন্তৰৰ প্ৰতীক বুলি কোৱা হৈছে; অসমীয়া সংস্কৃতিত বেদৰ প্ৰভাৱ গভীৰ, শংকৰদেৱৰ নামঘোষা, ভাগৱত পুৰাণৰ সৈতে বেদৰ মন্ত্ৰৰ মিশ্ৰণ, সত্ৰত যজ্ঞৰ পৰম্পৰা, আৰু অসমীয়া ব্ৰাহ্মণসকলে বেদ পাঠ কৰি সংৰক্ষণ কৰিছে, লগতে মাধৱদেৱ, দামোদৰদেৱ আদিৰ ৰচনাত বৈদিক চিন্তাৰ প্ৰতিফলন, আৰু আধুনিক অসমীয়া সাহিত্যত হেমচন্দ্ৰ বৰুৱাৰ “বাহিৰে ৰংচাং ভিতৰে কোঁৱৰ”ত বেদৰ প্ৰভাৱ, বীৰেন্দ্ৰ কুমাৰ ভট্টাচাৰ্যৰ উপন্যাসত দাৰ্শনিক গভীৰতা; বেদে সমাজ ব্যৱস্থাৰো ভিত্তি দিছে, বৰ্ণাশ্ৰম ধৰ্ম, কৰ্মফলৰ তত্ত্ব যিয়ে পিছত পুৰাণত বিকশিত হয়, কিন্তু ইয়াত নাৰীৰ স্থানো আছিল, যেনে লোপামুদ্ৰা, ঘোষা আদি ঋষিকাৰ নাম ঋগ্বেদত উল্লেখ, যদিও পিছলৈ পিতৃতান্ত্ৰিকতাই প্ৰভাৱিত কৰে; বিশ্ব সাহিত্যত বেদৰ প্ৰভাৱ দেখা যায়, মেক্স মুলাৰে সম্পাদনা কৰি প্ৰচাৰ কৰিছে, থ্বৰো, এমাৰ্চন, শ্বোপেনহাওয়াৰে প্ৰশংসা কৰিছে, আৰু আধুনিক বিজ্ঞানী যেনে ওপেনহাইমাৰে ভগৱদ্গীতাৰ সৈতে বেদৰ পৰিচয়ৰ কথা কৈছে, লগতে কোয়ান্টাম ফিজিক্সত বেদৰ একত্বৰ ধাৰণাৰ সাদৃশ্য; বেদ কেৱল ধৰ্মগ্ৰন্থ নহয়, মানৱতাৰ জ্ঞানভাণ্ডাৰ, যিয়ে পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ বাৰ্তা দিয়ে যেনে পৃথিৱীক মাতৃ বুলি সন্মান, পঞ্চমহাভূতৰ সমন্বয়, আৰু আজিৰ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ সমস্যাত ইয়াৰ প্ৰাসংগিকতা, লগতে মানসিক স্বাস্থ্যৰ বাবে ধ্যান আৰু মন্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰ যেনে গায়ত্ৰী মন্ত্ৰ “ওম্ ভূৰ্ভুৱঃ স্বঃ তত্সৱিতুৰ্বৰেণ্যং ভৰ্গো দেবস্য ধীমহি ধিয়ো যো নঃ প্ৰচোদয়াত্” যিয়ে বুদ্ধিৰ প্ৰেৰণা দিয়ে আৰু বিজ্ঞানীসকলে ইয়াৰ ধ্বনিৰ প্ৰভাৱ অধ্যয়ন কৰিছে; অসমত বেদৰ অধ্যয়নৰ পৰম্পৰা প্ৰাচীন, কামৰূপৰ তান্ত্ৰিক যজ্ঞত বেদৰ মন্ত্ৰ, আৰু আধুনিক কালত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ত সংস্কৃত বিভাগত বেদৰ পাঠ্যক্ৰম, লগতে সত্ৰীয়া সংস্কৃতিত বেদৰ প্ৰভাৱ; বেদৰ সমালোচনাও আছে, যেনে পশুবলিৰ উল্লেখ যিটো পিছত অহিংসাৰ দ্বাৰা পৰিৱৰ্তিত, বৰ্ণব্যৱস্থাৰ দোষ যিটো জাতিবাদৰ কাৰণ হৈছে, কিন্তু মূল বেদত কৰ্মভিত্তিক বৰ্ণৰ কথা, জন্মভিত্তিক নহয়; সেয়েহে বেদক কেৱল পঢ়া নহয়, অনুধাৱন কৰি জীৱনত প্ৰয়োগ কৰিলেহে ইয়াৰ সাৰ্থকতা, আৰু এই প্ৰাচীন জ্ঞানৰ পোহৰেৰে আমি আধুনিক সমস্যাৰ সমাধান বিচাৰি পাব পাৰোঁ, যাতে বিশ্বশান্তি, সমতা আৰু পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ পথ প্ৰশস্ত হয়, আৰু মানৱতাৰ উন্নতি সাধন হয়, কাৰণ বেদৰ মূল বাৰ্তা হৈছে “সৰ্বে ভৱন্তু সুখিনঃ সৰ্বে সন্তু নিৰাময়াঃ” যিটো সকলোৰে কল্যাণৰ প্ৰাৰ্থনা।